Brandbrief over tekenprobleem

Boom en Bosch heeft een brandbrief gestuurd aan het college en de raad van de gemeente Den Bosch over de tekenproblematiek. 

Studies laten zien dat het aantal teken en het percentage teken dat geinfecteerd is met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt verder toeneemt. Jaarlijks worden er ongeveer 1,2 miljoen Nederlanders door een teek gebeten. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn de veranderende klimaatomstandigheden, meer groen in de stad en het gegeven dat mensen meer de natuur in trekken.

Teken zijn koudbloedige beestjes en worden pas vanaf een graad of 7 Celsius actief. Het gemiddelde aantal dagen in Nederland met temperatuur boven de 7 graden is sinds 1985 met 30 dagen toegenomen. Het lijkt er dus op dat teken veel meer dagen per jaar actief zijn dan voorheen. Tevens worden er steeds vaker infecties in het buitenland opgelopen.

Het tekenseizoen begint in april. 

Ongeveer 18 procent van de teken draagt de Borrelia-bacterie bij zich. Deze veroorzaakt de ziekte van Lyme. In 2009 hebben huisartsen bij 22.000 mensen symptomen van de ziekte van Lyme vastgesteld. Dat zijn 5.000 mensen meer dan in 2005 en zelfs 16.000 meer dan in 1994.

Lyme is een multi-systeem ziekte die kan leiden tot onder andere neurologische, dermatologische, reumatologische, cardiologische, psychiatrische en oogklachten. Chronische Lyme kan leiden tot arbeidsongeschiktheid. 

Geschat wordt dat er in Nederland ongeveer 300.000 mensen met de ziekte van Lyme rondlopen die niet als zodanig zijn gediagnostiseerd. 

Een effectieve behandeling van chronische Lyme is helaas nog niet voorhanden. 

De oppervlakte van gebieden waar teken kunnen voorkomen is in de afgelopen 10 jaar toegenomen met ongeveer 20 procent. Vooral de oppervlakte aan bosrijke gebieden is gegroeid ten koste van land- en akkerbouwgebieden.

Het vergroten en verbinden van natuurgebieden is een bewuste keuze van de overheid geweest om zo te komen tot één ecologische hoofdstructuur. Zo kunnen planten en dieren, maar ook hun parasieten en ziektekiemen, zich makkelijker handhaven en verspreiden over meer gebieden. Het lijkt erop dat teken en de ziekte van Lyme dus ook profiteren van het Nederlandse natuurbeleid.

In de gemeente Den Bosch en omgeving liggen vele openbaar toegankelijke bossen, landgoederen en natuurgebieden. De gemeente heeft zelf ook bossen en natuurgebieden in bezit en beheer, waaronder het Eikenburgbos, het Vinkelse bos en het Mariaburgbos in de Hooge Heide, de struingebieden van de Diezemonding, de natuurdelen van het Engelermeer, de Haverleij etc.  Daarnaast zijn er nog de diverse parken, zoals het Zuiderpark en het Prins Hendrikpark.

De stichting Boom en Bosch is blij met zoveel natuur en bossen in en rondom onze stad. Ook voor recreatief medegebruik. Wij willen echter dat bezoekers van onze bossen en natuurgebieden hiervan op een verantwoorde wijze kunnen verblijven. Dat kan door het geven van actieve voorlichting over de risico’s van teken bij de ingang van een opengesteld bos- of natuurgebied, maar ook op de website van de gemeente en overige natuurbeheerders , zoals Staatsbosbeheer, Brabants Landschap en Natuurmonumenten. Ook particuliere boseigenaren kunnen hierin hun verantwoordelijkheid nemen. Door de handen ineen te slaan en hier gezamenlijk in op te trekken kunnen veel bezoekers worden bereikt. 

De overheid heeft een zorgplicht jegens haar burgers. Vanuit deze zorgplicht mag van de gemeente een proactieve houding worden verwacht in het voorkomen van tekenbeten.

Sporters en wandelaars zijn zich vaak niet of onvoldoende bewust van de gevaren van een tekenbeet. Zo werd er op 11 mei een bosmarathon gehouden in Maliskamp. Door snelle interventie van de stichting Boom & Bosch komt er meer aandacht voor preventieve maatregelen om tijdens de bosloop in Maliskamp een tekenbeet te voorkomen.

Het RIVM heeft veel voorlichtingsmateriaal gepubliceerd en daarnaast geeft de GGD voorlichting over het voorkomen van een tekenbeet. Zowel op de website als op locatie in de vorm van voorlichtingscampagnes. Daar zou de gemeente meer gebruik van kunnen maken.

Het aantal tekenbeten is de laatste 10 jaar verdubbeld en het aantal ziektegevallen van Lyme is in 15 jaar verviervoudigd. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het RIVM richt zich hoofdzakelijk op controle achteraf. De GGD richt zich ook op preventie door voorlichting te geven over hoe een tekenbeet te voorkomen.

Zo weten veel mensen niet dat:

  • teken niet alleen voorkomen in bossen, maar ook in duinen, weilanden, parken, heide en tuinen
  •  bedekkende kleding (met name lange broek in de sokken) een goede manier is om zich te beschermen tegen   tekenbeten
  • kleding in te sprayen is met DEET, zodat teken niet snel op het lichaam terecht kunnen komen
  • de huid insmeren met muggenmelk, waar minimaal 30% DEET in zit, ook werkt tegen tekenbeten
  • muggenmelk bij de drogist en apotheek verkrijgbaar is
  • je het beste na elk natuurbezoek je lichaam kunt controleren op tekenbeten
  • teken niet uit bomen vallen, maar zich verschuilen in struikgewas tot 1,5 meter hoog.

 

De stichting Boom en Bosch vraagt zich af of de gemeente niet meer kan doen aan preventie, door bv. een breed opgezette voorlichtingscampagne over het voorkomen van tekenbeten op te starten. Daarbij denken wij aan het onder de aandacht brengen van de tekenradar op internet, voorlichting op de gemeentelijke website, de Bossche Omroep en Facebook, maar ook door maatregelen in het veld door bij de ingang van onze bos- en natuurgebieden bezoekers te waarschuwen en voor te lichten. In bos- en natuurgebieden zitten namelijk verhoudingsgewijs meer teken dan in de stad. De simple reden hiervoor is dat hier meer (kleine) zoogdieren voorkomen. In de natte gedeeltes, zoals in het oostelijk gedeelte van Bos en Wei en in het Eikenburgbos, stikt het in deze tijd van de teken. Er valt dus met actieve voorlichting winst te behalen in de bossen, parken, natuurgebieden en landgoederen. Wij zien hierin een taak voor de gemeente weggelegd. Tot slot gaat het ook om voorlichting aan de werkers in het groen.

Om te komen tot vermindering van het aantal tekenbeten en daarmee het risico op besmetting met de ziekte van Lyme, willen wij de volgende suggesties voorleggen:

1.     Onze burgers op een proactieve manier informeren over de kans en op het risico van een tekenbeet. Zowel interactief, in publicaties als in het veld bij de ingang van gemeentelijke bos- en natuurgebieden. Een eventueel samen met de GGD op te pakken en te ontwikkelen preventieprogramma. Daarbij de suggestie om de GGD uit te nodigen om aanwezig te zijn bij georganiseerde activiteiten in de gemeentelijke bossen en natuurgebieden, zoals een marathon of jeugdkamp.

2.     Het tekenprobleem integraal te benaderen door met de regiogemeenten af te stemmen en deze hierbij te betrekken. Te denken valt aan een gezamenlijk op te stellen Programma van Aanpak Tekenproblematiek (PAT). Een soort toolbox waar ook particuliere bos- en natuurbeheerders gebruik van kunnen maken. 

De gemeente 's-Hertogenbosch heeft inmiddels gereageerd en maatregelen genomen. De reactie is hier te lezen.